Każde dziecko uczące się mówić przechodzi przez etap, w którym płynność mowy nie jest jeszcze idealna. Jednak jeśli zauważasz u swojego malucha powtarzanie sylab („ma-ma-ma mama”), przeciąganie dźwięków („mmmama”) lub blokowanie się na początku słów, warto przyjrzeć się temu bliżej. U dzieci dwujęzycznych, które rozwijają mowę w dwóch językach jednocześnie, naturalne wahania mogą być częstsze, ale nie powinny przekraczać pewnych norm. Jak więc odróżnić, czy to typowy etap rozwojowy, czy jąkanie?
Czym jest jąkanie u dzieci?
Jąkanie to zaburzenie płynności mowy, które objawia się trudnościami w płynnym wypowiadaniu słów. Może ono przybierać różne formy:
- Powtarzanie sylab lub słów – np. „ma-ma-mama idzie”.
- Przeciąganie dźwięków – np. „mmmama idzie”.
- Blokady w mówieniu – dziecko próbuje mówić, ale przez kilka sekund nie wydobywa dźwięku.
- Wahania i przerwy – wypowiedzi są przerywane i nieregularne.
U dzieci dwujęzycznych jąkanie może być bardziej zauważalne, ponieważ przetwarzanie dwóch języków jednocześnie wymaga większej pracy mózgu. Może to prowadzić do przeciążenia mechanizmów mowy.
Jąkanie a dwujęzyczność – naturalne różnice
Ważne jest, aby odróżnić typowe dla dwujęzycznych dzieci wahania od jąkania:
- Naturalne wahania – wynikają z mieszania struktur dwóch języków, co czasem skutkuje przerwami w mówieniu. Nie towarzyszy im napięcie mięśniowe ani frustracja.
- Jąkanie – charakteryzuje się powtarzaniem, przeciąganiem lub blokowaniem mowy. Dziecko może okazywać niepokój, frustrację lub unikać mówienia.
Co może powodować jąkanie?
1. Czynniki genetyczne
Jeśli w rodzinie występowało jąkanie, ryzyko, że pojawi się u dziecka, jest większe.
2. Dwujęzyczność i obciążenie poznawcze
Dzieci dwujęzyczne często muszą przetwarzać dwa systemy językowe jednocześnie. Może to powodować przejściowe trudności, ale w niektórych przypadkach może również prowadzić do rozwoju jąkania.
3. Stres i emocje
Zmiana otoczenia, presja związana z mówieniem w dwóch językach czy konflikty emocjonalne mogą nasilić objawy jąkania.
4. Nieprawidłowy rozwój mowy
Opóźniony rozwój mowy, trudności w różnicowaniu dźwięków czy wady artykulacyjne mogą wpływać na płynność mowy.
Kiedy warto zgłosić się do logopedy?
Jeśli zauważasz, że:
- Dziecko często powtarza sylaby, przeciąga dźwięki lub ma blokady w mówieniu.
- Objawy utrzymują się dłużej niż 3–6 miesięcy.
- Maluch okazuje frustrację lub unika sytuacji, w których musi mówić.
- Problem nasila się w stresujących sytuacjach.
Konsultacja z logopedą pozwoli określić, czy objawy mieszczą się w granicach normy, czy wymagają terapii.
Co rodzic może zrobić, by pomóc?
1. Zachowaj spokój i cierpliwość
Nie poprawiaj dziecka i nie zwracaj uwagi na powtarzanie sylab. Powiedz np.: „Rozumiem, co chcesz powiedzieć”, aby dać dziecku poczucie akceptacji.
2. Modeluj spokojną mowę
Mów do dziecka powoli i wyraźnie, robiąc naturalne przerwy. Dzięki temu maluch poczuje się mniej pospieszany.
3. Unikaj presji na mówienie
Nie zmuszaj dziecka do powtarzania trudnych słów ani do odpowiadania w określonym języku. Pozwól mu mówić w wybranym języku, aby zmniejszyć napięcie.
4. Stwórz spokojne środowisko komunikacyjne
Zapewnij dziecku czas i przestrzeń na wypowiedzi. Unikaj sytuacji, w których musi rywalizować o uwagę (np. w grupie).
5. Wprowadź zabawy wspierające płynność mowy
- Śpiewanie piosenek – śpiew zmniejsza napięcie mięśniowe i wspiera płynność.
- Rymowanki i wierszyki – powtarzanie rytmicznych fraz ułatwia wypowiedzi.
6. Konsultacja z logopedą online
Jeśli problem się utrzymuje, logopeda online pomoże ocenić sytuację i zaproponować indywidualny plan terapii dostosowany do potrzeb dziecka dwujęzycznego.
Dlaczego warto działać wcześnie?
Wczesne wsparcie w przypadku jąkania zwiększa szansę na jego całkowite wyeliminowanie. Terapia skupia się na budowaniu pewności siebie dziecka, poprawie płynności mowy i eliminacji czynników stresowych.
Jeśli zauważasz u swojego dziecka objawy jąkania, skontaktuj się z nami. Razem znajdziemy rozwiązanie, które pomoże maluchowi czuć się pewniej w komunikacji – w obu językach!
