Zanim uznasz, że dziecko „nie chce” mówić po polsku, sprawdź, czy jego mózg może mieć problem z przetwarzaniem tego, co słyszy.
Twoje dziecko nie reaguje na polecenia, często mówi „Co?” albo wydaje się, że „przepuszcza” część rozmowy? Może mylisz to z typowym wyzwaniem dwujęzyczności, ale… co jeśli problemem nie jest język, a przetwarzanie słuchowe?
Dzieci dwujęzyczne mają większe wyzwania w nauce mowy, bo ich mózgi pracują podwójnie – przeskakują między dwoma systemami językowymi. Ale jeśli dziecko nie tylko wolniej przyswaja polski, ale ogólnie ma trudność ze zrozumieniem mowy, szczególnie w hałasie, to może być znak, że nie chodzi o samą dwujęzyczność, a o zaburzenia przetwarzania słuchowego (APD – Auditory Processing Disorder).
Jak działa przetwarzanie słuchowe i dlaczego to takie ważne?
Słyszenie to jedno, a rozumienie dźwięków to zupełnie inna historia!
Dziecko z APD słyszy prawidłowo, ale jego mózg ma problem z przetwarzaniem i interpretacją dźwięków. To tak, jakby dźwięki docierały do niego „rozmazane”, szczególnie w hałasie lub gdy ktoś mówi szybko.
Dla dziecka dwujęzycznego, które musi rozróżniać dwa różne systemy językowe, APD może oznaczać jeszcze większe wyzwania.
Czy to APD? Oto sygnały alarmowe, które powinny Cię zaniepokoić!
- Dziecko często mówi „Co?” lub „Słucham?”, nawet jeśli nie ma problemów ze słuchem.
- Nie reaguje na polecenia, zwłaszcza w hałaśliwym otoczeniu (np. na placu zabaw, w przedszkolu).
- Myli podobnie brzmiące słowa, np. „kura” i „góra” albo „półka” i „bułka”.
- Ma trudności z zapamiętywaniem sekwencji dźwięków i słów, np. nazw dni tygodnia.
- Wydaje się „zagubione” w rozmowach – nie nadąża, szczególnie gdy rozmowa jest szybka.
- Nie lubi długich zdań – szybko się rozprasza lub traci wątek.
- Woli komunikację wizualną (np. pokazuje palcem zamiast odpowiadać słownie).
- Ma trudności w nauce czytania i pisania, zwłaszcza w języku polskim.
Jeśli kilka z tych punktów brzmi znajomo, to znak, że warto zgłębić temat APD i skonsultować się ze specjalistą!
APD czy opóźniony rozwój językowy? Jak to odróżnić?
Trudności językowe w dwujęzyczności:
- Dziecko dobrze słyszy i rozumie mowę w języku dominującym (np. angielskim), ale ma trudności z językiem mniejszościowym (polskim).
- Po kilku miesiącach regularnej ekspozycji na polski widoczna jest poprawa w rozumieniu i mówieniu.
- Dziecko myli języki, ale z czasem zaczyna je rozdzielać.
Trudności z przetwarzaniem słuchowym (APD):
- Dziecko ma trudności z rozumieniem mowy w obu językach.
- Nawet proste polecenia mogą sprawiać mu trudność, zwłaszcza w hałasie.
- Nie tylko nie mówi poprawnie, ale też źle słyszy i zapamiętuje słowa.
- Po dłuższym czasie nie widać poprawy, mimo ekspozycji na polski.
Jeśli dziecko ma problemy w obu językach i trudno mu przetwarzać dźwięki, to prawdopodobnie nie jest to kwestia samej dwujęzyczności.
Jak wygląda diagnoza? Kogo warto odwiedzić?
Jeśli podejrzewasz, że to coś więcej niż wolniejsze przyswajanie języka polskiego, warto skonsultować się z:
- Audiologiem – sprawdzi, czy dziecko dobrze słyszy i wykluczy ewentualne niedosłuchy.
- Logopeda online specjalizującym się w APD – oceni, jak dziecko przetwarza dźwięki i zaproponuje odpowiednie ćwiczenia.
- Neurologopedą lub terapeutą SI – jeśli APD łączy się z innymi trudnościami sensorycznymi.
Ważne: Zwykłe badanie słuchu w przychodni nie wykryje APD! Trzeba wykonać specjalistyczne testy oceniające zdolność przetwarzania dźwięków.
Jak możesz wspierać dziecko w domu?
- Zwracaj uwagę, czy dziecko patrzy na Ciebie, kiedy mówisz. Kontakt wzrokowy pomaga mu skupić się na dźwiękach.
- Zadbaj o ciche środowisko do nauki. Hałas może sprawiać, że dziecko „gubi” informacje.
- Mów wolniej i wyraźniej. Daj dziecku czas na przetworzenie tego, co słyszy.
- Ćwicz z dzieckiem rozróżnianie dźwięków. Możecie bawić się w rozpoznawanie, czy dźwięk pochodzi od samochodu, psa czy drzewa na wietrze.
- Stosuj powtórzenia. Dzieci z APD potrzebują więcej czasu, by utrwalić nowe słowa i dźwięki.
- Czytaj i śpiewaj! Melodia i rytm pomagają w przetwarzaniu mowy.
Podsumowanie: Słyszy, ale nie rozumie? Czas to sprawdzić!
- Jeśli Twoje dziecko ma trudności z rozumieniem mowy w obu językach, często mówi „co?” i wydaje się „nieobecne” w rozmowach – to może być APD.
- APD to nie problem ze słuchem, ale z jego przetwarzaniem – a to wymaga innego podejścia niż zwykła terapia językowa!
- Im wcześniej dziecko dostanie wsparcie, tym łatwiej będzie mu rozwijać mowę w obu językach.
