RRRRRRRR

Z góry zaznaczam: żadnych ćwiczeń nie dam. Każda osoba z wadą wymowy powinna się zgłosić do logopedy na diagnozę, bo każda wada jest inna. Co jednemu pomoże innym może zaszkodzić.

Teoria mówi, że głoska [r] jako głoska drżąca i dziąsłowa występuje tylko w języku polskim i czeskim oraz w niektórych dialektach norweskiego. Co to znaczy, że głoska jest drżąca i dziąsłowa? Otóż podczas wymawiania [r] czubek naszego języka drży tuż przy dziąsłach lekko się o nie obijając. Proste prawda?;) [R] może być jednocześnie głoską dźwięczną… a nawet taką jest w izolacji. Ale występuje także w wariancie bezdźwięcznym np. w słowie [wiatr], [litr], [Piotr].

Co rodzice powinni wiedzieć o [r]?

1. Że pierwsze [r] to, które występuje u niektórych niemowlaków szybko znika 😉 Jest jednocześnie gardłowe i „francuskie”, czyli nie takie jakie występuje w języku polskim.

2. Że głoska [r] pojawia się u polskojęzycznego dziecka przed 6. r. ż.

3. Że przed nią muszą pojawić się [sz], [ż], [cz], [dż] i [l]. Jeśli ich nie ma – nie ma [r].

4. Że istnieją dwie szkoły:

a) pierwsza mówi, że jeśli dziecko zamienia [r] na [j] mówiąc np. [jowej] to jest to wymowa poprawna (dla dzieci poniżej 6 lat) i należy czekać, aż pojawi się [r]

b) druga mówi, że jeśli dziecko zamienia [r] na [j] mówiąc np. [jowej] to jest to wymowa niepoprawna i należy jak najszybciej rozpocząć próby „przestawienia” malucha na mówienie [lowel].

Jestem w drugiej grupie. Dlaczego? Otóż [l] wymawia się tak samo jak [r] tyle, że bez charakterystycznego drżenia, zatem łatwiej potem przejść językowi do [r], podczas gdy [j] wymawia się podnosząc środek języka do podniebienia. Jeśli traficie Państwo na logopedę, który twierdzi, że [j] jest ok, to potem maszerujcie do niego na wywołanie [r] 😀

5. Że każda wymowa [r] inna niż drżenie przy dziąsłach jest nieprawidłowa i jest wadą wymowy!!! W praktyce oznacza to tyle, że dziecko do 6 r.ż. ma prawo nie mówić [r] wcale, ale nie ma prawa zamieniać jej na „inne” [r].

To tyle teorii, więcej naprawdę Państwu nie potrzeba. Czas na praktykę.

Załóżmy, że Twoje dziecko [r] nie realizuje poprawnie. Czas do logopedy. Jak wygląda wizyta?

Logopeda ma obowiązek porozmawiać z Twoim dzieckiem. Ma prawo poprosić go o powtórzenie kilku słówek, ale dziecko ma prawo odmówić;) Hmm.. zazwyczaj podaję dzieciom obrazki i pytam co na nich jest. I nie poprawiam, słucham. Z takiej zwykłej gadki szmatki można już wiele wysłuchać. Logopeda zrobi także wywiad z Tobą: zapyta o to od kiedy dziecko gryzie, czy często gryzie innych 😉 co lubi jeść, a czego nie znosi. Prawdopodobnie poprosi też dziecko o kilka dźwięków: konik, chlup clup, wiatr czy węża. Ale niekoniecznie. Każdy logopeda ma także swój własny sposób sprawdzania napięcia mięśniowego w języku. Być może ten do którego się udasz zrobi to szpatułką. Często tak robię. A potem na tę samą szpatułkę nakładam nutellę i sprawdzam sposób pracy języka. Oraz połykanie, bowiem ono też może być przyczyną nieprawidłowej wymowy [r].

Czy badanie jest przyjemne? Niekoniecznie niestety. Czasem muszę włożyć palce do buzi malucha. To nie jest przyjemne, wiem. Ale to najlepszy sposób na sprawdzenie odruchu kąsania. Na szczęście dla dzieci, nie muszę robić tego zawsze. Bowiem najczęstszą przyczyną nieprawidłowej wymowy [r] jest zła praca języka, a tę widać na początku.

[R] to głoska, która chyba najwięcej snu spędza z powiek rodzicom. Najłatwiej zapytać przedszkolnego logopedę o to, czy nasze dziecko realizuje ją prawidłowo. Wsłuchujmy się w nasze dzieci. Słuchajmy [sz] i [cz]. A jeśli pani w przedszkolu mówi, że coś jest nie tak, nie miejmy żalu i nie czekajmy na „samo przyjdzie”, bo nie przyjdzie. I pamiętajcie: logopedzi mają bardzo dużo pacjentów 18letnich wzwyż z reraniem i żalem do rodziców: „czemu nie wcześniej”. Im osoba jest starsza, tym trudniejsza, dłuższa i bardziej wyczerpująca psychicznie terapia.

Jak wspomóc prawidłową wymowę (i być może zapobiec wadom)?

1. Wyrzuć papki. Dziecku najlepiej zrobisz jak podasz mu zupkę rozgniecioną widelcem, a nie blenderem do miękka. Twoje dziecko musi nauczyć się jeść!!

2. Zamiast smoczka – skórka chleba. Naprawdę robi różnicę.

3. Oblizuj z dzieckiem górną wargę. Z punktu widzenia logopedii to ćwiczenie jest o kant stołu rozbić, ale profilaktycznie działa cuda.

4. Przestań czekać! Jeśli Twoje dziecko nie mówi głosek zgodnie z normą, idź do logopedy.

5. Smoczek jest be! Nie lubimy smoczka i koniec kropka, u 80% dzieci powoduje on wady zgryzu, a te z kolei powodują wady wymowy. I argument, że synek ciotki kolegi brata miał smoczek przez 5 lat i nic mu nie jest do mnie nie przemawia. On mógł być w tych 20%, Twoje dziecko będzie 21/100 i co wtedy? Aha! Butelka ze smoczkiem to przedłużenie smoczka. Nie lubimy.

6. Pozwól dziecku mówić. Nie poprawiaj na każdym kroku, bo się zamknie w sobie. Też byś się zamknął, jakby Cię wszyscy dookoła poprawiali, prawda?

7. Uśmiechnij się!:) Masz cudowne dziecko;)