Wielu rodziców dzieci dwujęzycznych zauważa, że ich maluch lepiej rozumie polecenia w języku obcym niż w polskim. Jest to szczególnie widoczne w rodzinach mieszkających poza Polską, gdzie dziecko większość czasu spędza w przedszkolu, szkole czy wśród rówieśników mówiących w języku dominującym. Czy to powód do niepokoju? A może zupełnie naturalny etap w rozwoju dwujęzycznym? W tym artykule podpowiadamy, kiedy różnice w rozumieniu języków mieszczą się w normie, a kiedy warto skonsultować się ze specjalistą. Zadbajmy o język polski.
Kiedy to normalne?
Dzieci dwujęzyczne rozwijają się według swoich unikalnych schematów językowych. Różnice w rozumieniu polskiego i drugiego języka są czymś zupełnie naturalnym w sytuacji, gdy:
- Dziecko więcej czasu spędza w środowisku obcojęzycznym.
Jeśli przedszkole, szkoła i większość kontaktów społecznych odbywa się w języku obcym, to logiczne, że dziecko lepiej rozumie i szybciej reaguje na polecenia w tym języku.
- Polski jest językiem „mniejszościowym” w domu.
Jeśli jedno z rodziców posługuje się językiem obcym lub w rodzinie dominuje drugi język, dziecko może rzadziej słyszeć język polski, co może prowadzić do wolniejszego przyswajania poleceń i konstrukcji zdaniowych.
- Dziecko potrzebuje więcej czasu na reakcję na polecenia w języku polskim.
Mózg dziecka dwujęzycznego nieustannie „przełącza się” między językami, co może powodować drobne opóźnienia w przetwarzaniu i rozumieniu mowy.
- Dziecko czasem miesza języki.
To zupełnie naturalne! Jeśli dziecko szybciej znajduje odpowiednik w języku dominującym, może spontanicznie wplatać słowa lub konstrukcje gramatyczne z obu języków.
Kiedy warto się zbadać?
Chociaż opóźnienia w rozumieniu języka polskiego są często normą u dzieci dwujęzycznych, są sytuacje, które mogą sygnalizować trudności wymagające konsultacji logopedycznej:
- Dziecko nie reaguje na proste polecenia w języku polskim („Podaj mi piłkę”) w wieku 2–3 lat.
- W wieku 4–5 lat nadal ma duże trudności ze zrozumieniem nawet podstawowych komunikatów w języku polskim.
- Wykazuje ogromne różnice w rozumieniu języka obcego i polskiego – np. swobodnie komunikuje się w przedszkolu, ale w domu nie reaguje na proste pytania w języku polskim.
- Nie podejmuje prób mówienia po polsku, mimo że rozumie język obcy bez problemu.
- Ma trudności z koncentracją, pamięcią lub przetwarzaniem dźwięków mowy.
W takich sytuacjach warto skonsultować się z logopedą specjalizującym się w dwujęzyczności, a także z audiologiem, by wykluczyć ewentualne problemy ze słuchem.
Jak wygląda diagnoza i wsparcie?
- Konsultacja logopedyczna – specjalista oceni rozwój językowy dziecka, sprawdzi, czy trudności wynikają z dwujęzyczności, czy może z opóźnienia mowy lub trudności z przetwarzaniem języka.
- Badanie słuchu – warto upewnić się, że problemy z rozumieniem nie są związane z niedosłuchem lub infekcjami uszu (np. nawracającymi zapaleniami ucha).
- Indywidualny plan wsparcia – logopeda zaproponuje ćwiczenia dostosowane do wieku i możliwości dziecka, które pomogą mu lepiej rozumieć i przyswajać język polski.
Jak możesz pomóc dziecku w domu?
- Codziennie rozmawiaj po polsku. Nawet jeśli dziecko odpowiada w języku obcym, kontynuuj rozmowę w języku polskim, aby wzmacniać jego ekspozycję na ten język.
- Czytaj książki w języku polskim. Nawet jeśli dziecko niechętnie słucha polskich bajek, spróbuj je upraszczać, streszczać i angażować je w rozmowę o treści książki.
- Bawcie się w gry językowe. Proste zabawy, jak „Pokaż mi, gdzie jest…”, „Jakie to zwierzę?” czy „Znajdź kolor czerwony”, pomagają w rozwijaniu rozumienia języka.
- Nie poprawiaj zbyt często – modeluj poprawne zdania. Jeśli dziecko mówi „Mama, I want jabłko”, odpowiedz: „Chcesz jabłko? Super, zaraz ci dam jabłko!”. To najlepszy sposób na naturalne przyswajanie języka!
- Zapewnij kontakt z innymi dziećmi mówiącymi po polsku. Regularna ekspozycja na język w zabawie jest nieoceniona dla rozwoju językowego.
Podsumowanie
Jeśli Twoje dziecko lepiej rozumie polecenia w języku obcym, ale wciąż reaguje na polski – to naturalny etap dwujęzyczności.
Jednak gdy, trudności są znaczne i długotrwałe, warto skonsultować się z logopedą i audiologiem.
Regularna ekspozycja na język polski w domu, w zabawie i w kontaktach z innymi dziećmi pomoże maluchowi lepiej go przyswoić.
