Niektóre dzieci bez problemu rozróżniają i wymawiają głoski z obu języków, inne mieszają je, upraszczają lub zniekształcają. Rodzice zastanawiają się wtedy:
Jak wspierać wymowę dziecka dwujęzycznego, nie wprowadzając chaosu?
Poniżej znajdziesz konkretne techniki, które możesz wprowadzić w domu – niezależnie od tego, czy mówicie po polsku i angielsku, niemiecku, francusku czy w innym duecie językowym.
Dwujęzyczność to ogromny dar – ale i wyjątkowe wyzwanie, zwłaszcza jeśli chodzi o wymowę. Dziecko nie tylko uczy się mówić, ale uczy się jak mówić poprawnie w dwóch różnych systemach dźwiękowych.
1. Rozdziel przestrzenie językowe
Dzieci potrzebują jasnych ram – także językowych. Jeśli chcesz wspierać wymowę w obu językach, zadbaj o:
- różne sytuacje do używania języków (np. polski w domu, angielski w szkole),
- różne osoby mówiące w różnych językach (np. mama po polsku, tata po angielsku),
- konkretne rytuały (np. książeczki po polsku wieczorem, bajki po angielsku rano).
To nie tylko wspiera rozwój obu języków, ale też pozwala dziecku ćwiczyć wymowę w odpowiednim kontekście.
2. Trenuj aparat mowy przez zabawę
Dobra wymowa w obu językach wymaga sprawnego języka, warg, policzków i podniebienia. Pomagają w tym:
- zabawy z językiem – oblizywanie ust, dotykanie językiem nosa i brody, przesuwanie po policzkach,
- ćwiczenia oddechowe – dmuchanie baniek, zdmuchiwanie piórek, przenoszenie papierowych kulek przez słomkę,
- zabawy artykulacyjne – naśladowanie dźwięków zwierząt, samochodów, instrumentów.
Wszystkie te aktywności wspierają u dziecka dwujęzycznego rozwój motoryki artykulacyjnej niezbędnej do wyraźnej mowy – niezależnie od języka.
3. Ucz przez modelowanie, nie poprawianie
Zamiast mówić „Nie mówi się toj, tylko stój”, spróbuj powtórzyć zdanie poprawnie, naturalnie w rozmowie:
„Aha, chcesz żeby mama stój… Ok, mama stoi!”
Dzieci uczą się przez słuchanie i powtarzanie. Delikatne, nieoceniające modelowanie daje im lepsze wzorce niż ciągłe poprawki.
Jeśli dziecko miesza głoski z dwóch języków – nie karć, ale pokaż prawidłową wersję w odpowiednim języku.
4. Ćwicz różnice fonetyczne w obu językach
Wielu dzieciom sprawiają trudność dźwięki, które istnieją tylko w jednym języku lub brzmią podobnie, ale są artykułowane inaczej (np. polskie „r” vs angielskie „r”, polskie „sz” vs francuskie „ch”).
Pomocne są tu:
- zabawy w porównywanie brzmień: „tak samo czy inaczej?”,
- naśladowanie i nagrywanie głosek,
- powtarzanie minimalnych par (np. „kot” – „kod”, „rat” – „rot”),
- praca z lustrem i gestem, by pokazać, jak układa się język i usta.
Jeśli dziecko uczy się dwóch języków – warto ćwiczyć świadomość fonetyczną i różnice między systemami.
5. Używaj książek, piosenek i rymowanek w obu językach
Rytm, rym, powtarzalność – to wszystko ułatwia dziecku zapamiętywanie i poprawne artykułowanie słów. Czytanie na głos i śpiewanie:
- wzbogaca słownictwo,
- utrwala poprawną wymowę,
- ćwiczy pamięć słuchową i rytmiczną,
- daje wzorce gramatyczne i składniowe.
Wybieraj teksty dostosowane do wieku dziecka – i nie bój się powtarzać ulubionych książeczek wiele razy. Dzieci kochają powtórzenia – a język bardzo na nich zyskuje.
6. Wspieraj mowę w codziennych sytuacjach
Nie musisz organizować specjalnych „lekcji wymowy”. Najwięcej dzieje się w codzienności:
- nazywanie produktów w sklepie,
- opisywanie działań w kuchni,
- pytania: „co widzisz?”, „co słyszysz?”, „co czułeś?”,
- tworzenie zabawnych zdań z trudnymi głoskami.
Pamiętaj – każda rozmowa to ćwiczenie języka. Ważne, by była obecna i oparta na wzajemnej uwadze.
7. Nie oczekuj „idealnej” wymowy w obu językach jednocześnie
U dziecka dwujęzycznego można przez jakiś czas obserwować dobre wymawianie dźwięków w jednym języku, a w drugim nieco gorzej. To normalne. Czasem język dominujący „przejmuje” artykulację w drugim języku – i odwrotnie.
Zamiast martwić się różnicami, obserwuj:
- czy wymowa się poprawia,
- czy dziecko się rozwija i jest rozumiane,
- czy potrafi „przełączyć się” w zależności od rozmówcy.
Jeśli coś Cię niepokoi – warto skonsultować się z logopedą, który zna się na dwujęzyczności. Także online.
Podsumowanie
Poprawna wymowa w dwóch językach to proces – i nie dzieje się z dnia na dzień. Ale dzięki codziennemu wsparciu, zabawie i mądrym wskazówkom możesz pomóc dziecku mówić wyraźnie, pewnie i naturalnie – zarówno po polsku, jak i w drugim języku.
Pamiętaj: to nie musi być perfekcja. Wystarczy kierunek, rytm i zaufanie do procesu.
A jeśli chcesz działać świadomie – porozmawiaj z logopedą online. Razem ustalicie, co wspiera, co warto obserwować i jak ćwiczyć, by każde „r”, „s” czy „th” miało swoje miejsce.
