Latarnik

Tak mnie natchnęło dzisiaj na wpis. Super szybki, bo biegnę zwiedzać miasto. Dostałam rano maila (bo u mnie już 11.00 (am :P) jest), że powstaje nowy portal, na którym osoby dwujęzyczne polonijne będą mogły za darmo czytać dzieła polskie. „No super”, pomyślałam. Oczywiście zdaję sobie świetnie sprawę, że nie mogę od wydawców serwisu wymagać tego, aby znalazły się tam najnowsze książki G. Ksadepke albo A. Frączek, ale…

„W ramach rozbudowy zasobów przygotowano dla Państwa 100 nowych e-booków dostępnych za darmo.” Myślę sobie, że super. Wreszcie dzieciaki może będą miały skąd Nienackiego przeczytać albo Maleszkę? O! i może najnowszy Sapkowski? Czytam dalej.

„Wśród nich między innymi:

• Zofia Żurakowska, Skarby, Pożegnanie domu,
• Józef Ignacy Kraszewski, Pogrobek,
• Maria Rodziewiczówna, Wrzos, Straszny dziadunio,
• Juliusz Słowacki, Lilla Weneda, Mazepa,
• Tadeusz Dołęga-Mostowicz, Bracia Dalcz i s-ka,
• Maksym Gorki, Więzienie,
• Wolter, Mikromegas,
• Gabriela Zapolska, Pani Dulska przed sądem, Korale Maciejowej, Ostatni promień,
• Deotyma, Panienka z okienka,
• Frances Hodgson Burnett , Co się stało na pensji,
• Aleksander Bruckner, Mitologia słowiańska,
• Eliza Orzeszkowa, Autobiografia w listach,
• Stanisław Wyspiański, Warszawianka”

No i zdębiałam, słuchajcie. Po prostu zdębiałam. W czasach Internetu, w czasach powieści fantasy, w czasach komunikacji obrazkowej proponuje się młodzieży polonijnej „Panienkę z okienka”?? Ja do pani Deotymy nic nie mam, ale jak mają „Panienkę” przeczytać panienki ze współczesnych Niemiec? Gdzie język jest z XIX wieku, już abstrahując od tego, że powieść jest zupełnie niedzisiejsza i dzisiejsza nastolatka wybuchnie śmiechem przy czytaniu? To samo z F. Burnett. Już ciężko młodym „Tajemniczy ogród” czy „Małą księżniczkę” czytać, a co dopiero „Co się stało na pensji”. Bo co to takiego ta „pensja”? „A mama mówiła, że wynagrodzenie, że salary, że Geld. To czemu tu jest inaczej?”

A Kraszewskiego? Ok, oglądałam z szesnastolatkami w zeszłym roku film Hoffmana (?) „Stara baśń, kiedy słońce było bogiem.” Zakochali się w nim. Ale to tylko dlatego, że każde słowo było przetłumaczone przez kontekst to raz, a dwa – reżyser dla współczesnych JEDNOJĘZYCZNYCH widzów zmienił język, którym mówią bohaterowie. Nadal pozostał stylizowany, ale jednak inny. Może dlatego nie byłoby problemów z przeczytaniem „Mitologii słowiańskiej” Bruknera.

Wracając do tytułu: pamiętacie „Latarnika” Sienkiewicza? Opowiadanie o pewnym panu, który musiał uciekać z kraju i znalazł pracę jako latarnik w Ameryce. Pewnego dnia dotarła do niego książka z Polski i tak się biedak zaczytał, że zapomniał zapalić latarnię. I przez to rozbił się statek. A ta książka to „Pan Tadeusz” Mickiewicza. I wydawać by się mogło, że przesłaniem opowiadania jest miłość do ojczyzny wyrażona w epopei narodowej… że taka nostalgia u latarnika, jak u Mickiewicza na „paryskim bruku”.. Poniekąd pewnie tak.  Ale zwróćcie uwagę: latarnik zaczytał się w książce sobie współczesnej!! Różnica między powstaniem „Pana Tadeusza”, a „Latarnika” to 46 lat. Internetu nie było i Facebooka ;), więc te 46 lat to naprawdę mało. A dzisiejszym czytelnikom polonijnym proponuje się Żeromskiego, Orzeszkową czy Rozdziewiczównę. (Chociaż „Cudzoziemkę” sama polecam licealistom szukającym swojego „ja”).

Przestańmy traktować młodzież polonijną jak młodzież polską. To nie są ci sami ludzie, nie wychowują się w tej samej kulturze „tylko poza granicami”. Nie czują tego samego, nie mają takiego samego stylu bycia. Są inni. Nie gorsi, nie lepsi, INNI. I książkami „ku pokrzepieniu serc” czy innymi wzniosłymi tekstami o patriotyzmie i pięknie ojczystej ziemi, nie przekonamy ich do polskiej literatury.

Zmieńmy listę lektur! Przekonajmy ich do Sapkowskiego, Musierowicz, Frączek, Fox czy Kosika. Podsuńmy Tolkiena (w przekładzie Skibniewskiej!!), Rowling. Nie zainteresujemy osiemnastolatka „Panem Tadeuszem” (którego sama uwielbiam!).

Ot.